Toekomst

Nederland heeft wereldwijd een leidende positie in de nucleaire geneeskunde. De complete toeleveringsketen voor het maken, verwerken en leveren van medische isotopen is hier goed vertegenwoordigd. Het behouden van de nucleaire kennisinfrastructuur is heel belangrijk voor de gezondheidszorg in Nederland. Een onderdeel van dit behoud is het bijhouden van nieuwe ontwikkelingen, die het mogelijk maken om medische isotopen makkelijker, sneller en met minder afval te produceren.

Belangrijk bij de nieuwe ontwikkelingen is het onderscheid tussen isotopen voor diagnose (het signaleren van een ziekte, bijvoorbeeld via een scan) en isotopen voor therapie (het behandelen van een ziekte, bijvoorbeeld via bestraling). Niet alle nieuwe initiatieven zijn gericht op beide soorten isotopen. Er zijn verschillende initiatieven in ontwikkeling.

Een nieuwe reactor

Omdat de Hoge Flux Reactor in Petten het einde van zijn technische levensduur nadert, wordt er hard gewerkt aan een nieuwe: de PALLAS-reactor. Door de komst van de PALLAS-reactor kan Nederland de komende 50 jaar miljoenen mensen blijven helpen. Net als bij de huidige reactor zijn de productie van isotopen voor diagnose en therapie, én het doen van (medisch) nucleair onderzoek de belangrijkste taken.

Het voordeel van een reactor is dat er veel verschillende isotopen effectief kunnen worden geproduceerd, waaronder de meeste therapeutische isotopen, zoals lutetium. Het nadeel is dat er meer radioactief afval vrijkomt dan bij gebruik van een cyclotron.

PALLAS Buiten (1)

Isotopen voor therapie

Om bepaalde ziektes zoals kanker te kunnen behandelen, zijn specifieke therapeutische isotopen hard nodig. Vooralsnog kunnen die alleen door een reactor worden geproduceerd.

Human Body2

Isotopen uit de reactor

In een reactor worden zowel isotopen voor diagnose als voor behandeling geproduceerd. Alle initiatieven om isotopen op een andere manier te maken dan in een reactor zijn gericht op isotopen voor diagnose, zoals molybdeen-99. De isotopen voor behandeling, zoals lutetium-177, kunnen alleen nog door reactors worden gemaakt. Alternatieve productiemethodes zoals cyclotrons zullen reactoren zoals de HFR en de toekomstige PALLAS-reactor dus nooit vervangen, maar ze kunnen elkaar wel aanvullen.

Isotopen voor diagnose

Elke behandeling start met een diagnose. Door de groei van de wereldbevolking stijgt de vraag hiernaar. Het is daarom positief dat er verschillende initiatieven zijn om meer isotopen voor diagnose te kunnen ontwikkelen.

Nieuwe methoden voor o.a. molybdeen

Bij ongeveer 85% van de scans waarmee diagnoses worden gesteld in de nucleaire geneeskunde wordt het isotoop molybdeen-99 (99Mo) gebruikt. Het gaat wereldwijd om 17 miljoen diagnostische ingrepen per jaar,  onder andere op het gebied van hartfalen en kanker. Er zijn meerdere initiatieven in ontwikkeling om o.a. molybdeen op een andere manier te gaan produceren dan in de reactor. Drie daarvan zijn NorthStar, Lighthouse/SMART en SHINE.

Het voordeel van NorthStar en Lighthouse/SMART is dat het proces weinig ongewenste radioactiviteit oplevert, dus weinig radioactief afval. Het nadeel is dat het product nog niet de concentratie van werkzame stoffen heeft die de reactorisotopen wel hebben en dat volgens deze methoden alleen het isotoop molybdeen wordt gemaakt.

De methode van SHINE lijkt op het proces van isotopenproductie in een reactor, maar is aangedreven door een versneller. Hierdoor kunnen ook andere isotopen gemaakt worden die als splijtingsproduct ontstaan (99Mo, 131I en 133Xe). Dat is een voordeel. Het nadeel is echter dat de isotopen nog steeds geproduceerd worden door uranium te splijten en dit proces genereert net zo veel radioactief afval als een reactor.

De perfecte oplossing is er nog niet, maar het is positief dat er veel initiatieven in ontwikkeling zijn.

Producties